01ကိုရီးယားမိသားစုများ၏ ထူးခြားချက်
ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ မိသားစုနေထိုင်မှုသည် အခြားနိုင်ငံများနှင့် မတူကွဲပြားသော ကိုယ်ပိုင်ထူးခြားချက် ရှိပါသည်။ ကိုရီးယားမိသားစု၏ ထူးခြားချက်ကို နားလည်ပြီဆိုလျှင် မိသားစုနေထိုင်မှုတွင် ပိုပြီးအဆင်ပြေနိုင်ပြီး၊ ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ယဉ်ကျေးမှုကို လေ့လာရာတွင် အထောက်အကူပြုမည် ဖြစ်ပါသည်။ မိသားစုယဉ်ကျေးမှုသည် တစ်အိမ်နှင့် တစ်အိမ် ကွာခြားချက်များ ရှိပြီး၊ ဒေသအလိုက် ကွာခြားချက်များလည်း ရှိပါသည်။ ကိုရီးယားနိုင်ငံသည် ဟိုးယခင်ကတည်းက ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒ ယဉ်ကျေးမှု၏ လွှမ်းမိုးမှုခံခဲ့ရသည်။ ထို့ကြောင့် ကိုရီးယား မိသားစုယဉ်ကျေးမှုသည် ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒ ယဉ်ကျေးမှုနိုင်ငံများနှင့် တူညီသော အချက်များ ရှိသော်လည်း မြန်ဆန်သော စက်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကြောင့် ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ မိသားစုယဉ်ကျေးမှုသည်လည်း တဖြည်းဖြည်း ပြောင်းလဲလာခဲ့ပါသည်။
(1)မိသားစုကြားဆက်ဆံရေး
- မိသားစုဝင် တစ်ဦးချင်း၏ ပျော်ရွှင်မှုကို အလေးထားသကဲ့သို့ မိသားစုကြားက စည်းလုံးမှုကိုလည်း အလေးထားကြပါသည်။
- မိသားစုအတွင်း ကြီးစဥ်ငယ်လိုက် စည်းကမ်းများကိုလည်း အလေးထားကြပါသည်။ မိသားစုထဲရှိ မိဘ၊ ဘိုးဘွားနှင့် ဆွေမျိုးထဲရှိ လူကြီးများကို လေးစားရမည်ဟု သင်ကြားပေးကြပါသည်။
- အရွယ်ရောက်ပြီးသော သားသမီးက မိဘနှင့် အတူနေရင်း စောင့်ရှောက်မှုများ ရှိသော်ြငားလည်း အသက်အရွယ်ကြီးလာသည့်အခါ မိမိတို့အိမ်၌ ဇနီးမောင်နှံ 2ယောက်တည်း သီးသန့်နေချင်ကြသော မိဘများလည်း တိုးပွားလာပါသည်။
- ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြစ်လာသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းနှင့် အမြင်ပြောင်းလဲလာမှုများ၊ ၎င်းအပြင် အမျိုးမျိုးသော အကြောင်းရင်းများကြောင့် မိသားစုပုံစံများလည်း ပြောင်းလဲလာပါသည်။ မိဘ တစ်ဦးတည်းရှိသော မိသားစု၊ အဖိုးအဖွားသာရှိသော မိသားစု၊ နိုင်ငံခြားသွေးနှော မိသားစု၊ သားသမီးမွေးစားထားသော မိသားစု၊ နောက်အိမ်ထောင်ပြုထားသည့် မိသားစု၊ တစ်ကိုယ်တည်း မိသားစု စသည့် မိသားစု ပုံစံအမျိုးမျိုးနှင့် ပတ်သက်ပြီး လူတစ်ဦးချင်းအလိုက် လူ့အဖွဲ့အစည်းအလိုက် လက်ခံနိုင်လာကြပြီဖြစ်ပါသည်။
(2)လင်မယားကြားဆက်ဆံရေး
- လင်မယားကြားက ဆက်ဆံရေးသည်လည်း ကောင်းမွန်ရမည် ဖြစ်သော်လည်း၊ မိသားစုထဲတွင် သားသမီး အခန်းကဏ္ဍ၊ မိဘ မိမိ၏ အခန်းကဏ္ဍကို ကောင်းမွန်စွာ ထမ်းဆောင်ခြင်းသည်လည်း အရေးကြီးသည်ဟု ယူဆကြပါသည်။
- မိသားစုနှင့် ပတ်သက်သော ကိစ္စရပ်များကို ဇနီးမောင်နှံနှစ်ယောက် တိုင်ပင်ပြီး အတူတူ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်း၊ ယောကျာ်းနှင့် မိန်းမ ညီတူညီမျှ မိသားစုအား ကျွေးမွေးစောင့်ရှောက်ခြင်း၊ သားသမီးထိန်းကျောင်းခြင်း၊ အိမ်အလုပ်များ တာဝန်များ ယူရမည်ဆိုသည့် အယူအဆများလည်း များပြားလာလျက်ရှိသည်။
- အိမ်ထောင်ဖက်နှင့် ပြောဆိုဆက်ဆံမှုတွင် စိတ်ကျေနပ်မှု မြင့်မားလေ၊ ကလေးပြုစုစောင့်ရှောက်မှု တာဝန် မျှဝေခြင်းအတွက် ကျေနပ်အားရမှု မြင့်မားလေ၊ အိမ်ထောင်ရေး တစ်ခုလုံး၏ ကျေနပ်မှုလည်း မြင့်မားလေဖြစ်ပါသည်။
(3)မိသားစုနေထိုင်မှုဆိုင်ရာ ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်မှု
လက်ထပ်ခြင်းအားဖြင့် မိသားစုကြားဆက်ဆံရေး၊ နေထိုင်မှုဘဝပုံစံ၊ အတွေးအခေါ်ပုံစံများ မတူသည့်သူ နှစ်ဦး ပေါင်းစပ်ပြီး မိသားစုတစ်ခု ဖြစ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့အတွက် မိသားစုနေထိုင်မှုဘဝနှင့် ပတ်သက်ပြီး အယူအဆများ ခြားနားမှုကို ညှိနှိုင်းခြင်းသည် အိမ်ထောင်ကျစတွင် အင်မတန် အရေးကြီးပါသည်။ ယဉ်ကျေးမှုနောက်ခံ မတူသောသူ နှစ်ဦး တွေ့ဆုံပြီး လက်ထပ်ထားသော အိမ်ထောင်ရေးဖြစ်ပါက မိသားစုနေထိုင်မှုဘဝနှင့် ပတ်သက်ပြီး အယူအဆ ကွဲလွဲမှုသည် ပိုမိုကြီးမားနိုင်သည်ကို သတိပြုရပါမည်။ အိမ်ထောင်ဖက်နှင့် အတွေးအခေါ် မတူသည့်အတွက် မိသားစုနေထိုင်မှုဘဝတွင် အခက်အခဲရှိပါက အောက်ပါ နည်းလမ်းများကို အကြံပြုပါသည်။
- သူ့ဖက်ကိုယ့်ဖက် အပြန်အလှန် မိသားစုယဉ်ကျေးမှုကို နားလည်အောင် ကြိုးစားရန်
- မိမိ၏ အိမ်ထောင်ဖက် သို့မဟုတ် အိမ်ထောင်ဖက်၏ မိဘများကို မိသားစုဓလေ့များ မေးကြည့်ရန်
- မိသားစုနေထိုင်မှုဘဝ၏ အခက်အခဲများကို ပြောပြပြီး ဖြေရှင်းရန်
- တစ်ယောက်တည်း ဖြေရှင်းရန် မကြိုးစားဘဲ ဘေးပတ်ဝန်းကျင်၏ အကူအညီကို တောင်းခံရန်
- ဆွေးနွေးတိုင်ပင်မှုကျွမ်းကျင်ဌာနဖြစ်သည့် ဒါနူရီကောလ်စင်တာ(☎1577-1366) အသုံးပြုရန်
- ဖော်ပြပါ နည်းလမ်းများ သုံးသော်လည်း ဖြေရှင်း၍ မရပါက ဆွေးနွေးသူဝန်ထမ်းဖြင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးကြည့်ခြင်းသည် ပိုကောင်းသည့်အတွက် ဒါနူရီကောလ်စင်တာ(☎1577-1366)ကို အသုံးပြုရန်
02ဘာသာစကားဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှု
ကိုရီးယားနိုင်ငံတွင် လူတစ်ဦးတည်းကိုပင်လျှင် အခြေအနေပေါ် မူတည်ပြီး အမျိုးမျိုး ခေါ်ဝေါ်ပြီး စကားပြောကြပါသည်။ ကိုရီးယားစကားစစ်စစ် အမည်အခေါ်အဝေါ်နှင့် တရုတ်စကား(ဟန်ကျာ)ကို ရောပြီး သုံးကြပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကြားနာသူအခေါ်အဝေါ်နှင့် အပြောခံသူအခေါ်ဝေါ်များကို မှားယွင်းပြီး သုံးမိပါက ယဉ်ကျေးမှုမရှိဟု ယူဆခံရနိုင်သည့်အတွက် သတိထားရပါမည်။ ‘ကြားနာသူအခေါ်အဝေါ်’ဆိုသည်မှာ တစ်စုံတစ်ယောက်အား တိုက်ရိုက်ခေါ်သည့် စကားဖြစ်ပြီး၊ ‘အပြောခံသူအခေါ်ဝေါ်’ဆိုသည်မှာ တစ်စုံတစ်ယောက်အကြောင်းကို တခြားသူထံ ပြောပြစဉ် ရည်ညွှန်းသော စကားဖြစ်ပြီး ဤနှစ်မျိုးကို ပေါင်းပြီး ‘အမည်အခေါ်အဝေါ်'ဟု ခေါ်ပါသည်။
(1)ယဉ်ကျေးသောစကားနှင့် ရိုးရိုးသုံးစကား
ကိုရီးယားစကားသည် တစ်ဖက်သူ၏ အသက်အရွယ်၊ ရင်းနှီးမှု၊ ရာထူးနေရာ စသည်တို့အလိုက် အသုံးပြုပုံ မတူပါ။ တစ်ဖက်သူကို ယဉ်ကျေးစွာ ပြောသော(အမြင့်စကား)နှင့် မြှင့်ပြောခြင်း၊ နှိမ့်ပြောခြင်း စကား မဟုတ်သော ရိုးရိုးသုံးစကား ရှိပါသည်။
- တစ်ဖက်သူက မိမိထက် အသက်ကြီးသောသူ သို့မဟုတ် ရာထူးကြီးသော သူဖြစ်ပါက၊ သို့မဟုတ် လူအများရှေ့၌ ယဉ်ကျေးသောအသုံးကို အသုံးပြုရပါမည်။
- တစ်ဖက်သူက မိမိ၏ သူငယ်ချင်း သို့မဟုတ် မိမိထက် ငယ်သောသူ သို့မဟုတ် ကလေးငယ်ဖြစ်နေပါက ရိုးရိုးသုံး စကားကို အသုံးပြုရပါမည်။
ဥပမာ)
ထမင်း စားသည်(ရိုးရိုးသုံး စကား) / ထမင်း သုံးဆောင်သည်(ယဉ််ကျေးသော စကား)
ကျေးဇူးပဲ(ရိုးရိုးသုံး စကား) / ကျေးဇူးတင်ပါတယ်(ယဉ််ကျေးသော စကား)
နေခဲ့နော်(ရိုးရိုးသုံး စကား) / အေးအေးချမ်းချမ်း နေရစ်ခဲ့ပါ(ယဉ််ကျေးသော စကား)
03မိသားစုနေထိုင်မှုဘဝတွင် မှတ်မှတ်ရရ ဂုဏ်ပြုရမည့်နေ့
မိသားစုနေထိုင်မှုဘဝတွင် ကလေးမွေးဖွားခြင်း၊ အိမ်ထောင်ပြုခြင်း၊ ကွယ်လွန်ခြင်း စသည့် များပြားလှသော ကိစ္စရပ်များ ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိပါသည်။ ၎င်းတို့သည် မိမိနှင့် မိသားစုအတွက် အရေးကြီးသော နေ့များဖြစ်သည့်အတွက် ၎င်းတို့ကို စိတ်ပျော်ရွှင်စွာဖြင့် ဂုဏ်ပြုပေးခြင်း၊ စိတ်ဝမ်းနည်းစွာဖြင့် အတူတူ ရှိနေပေးခြင်းသည် လူ့ယဉ်ကျေးမှုဖြစ်သည်။
(1)မွေးဖွားခြင်းဆိုင်ရာ ပွဲများ
- ရက် 100ပြည့် : ကိုရီးယား၌ ကလေးမွေးဖွားပြီး ရက် 100ပြည့် မွေးနေ့ကို ကျင်းပလေ့ ရှိပါသည်။ ရက် 100ပြည့် အစားအသောက်အနေနှင့် ဘဲ့ဆောလ်ဂီ(ဆန်မုန့်)၊ ပဲနီဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ဆူဆူဂရောင်းဒန်(ပဲဆန်မုန့်)၊ ရေညှိဟင်းချိုတို့ကို ပြင်ဆင်ပြီး၊ သန့်ရှင်းသော အဝတ်အစားများ ဝတ်ပေးပြီး ဂုဏ်ပြုပေးပါသည်။
- တစ်နှစ်ပြည့် မွေးနေ့ : ကလေးမွေးဖွားပြီး 1နှစ်ပြည့် ပထမဆုံးမွေးနေ့ကို ဆွေမျိုးမိတ်သင်္ဂဟများအား ဖိတ်ကြားပြီး မွေးနေ့ပွဲ ကျင်းပလေ့ရှိပါသည်။ ကလေးအား ကိုရီးယားရိုးရာဝတ်စုံ ဝတ်ပေးပြီး မွေးနေ့စားပွဲ ပြင်ဆင်ပေးပါသည်။ ရိုးရာဓလေ့အရ မွေးနေ့စားပွဲပေါ်တွင် ဘဲ့ဆောလ်ဂီ၊ ဆုန်းဖြောင်း၊ ပဲဆန်မုန့်များ တင်ပြီး၊ ကလေးငယ်၏ ကျန်းမာရေးနှင့် ကံကောင်းခြင်းကို ဆုတောင်းပေးကာ ဒိုးလ်ဂျပ်ဗီ(ကလေးက မည်သည့်အရာကို ကောက်ကိုင်သည်ကို ကြည့်ခြင်း)ဆိုသည့် ထူးခြားသော ဓလေ့တစ်ခုကိုလုပ်ပြီး၊ ဆုပေးစကား(ကောင်းမွန်သောစကား)များနှင့်အတူ လက်ဆောင်များ ပေးပါသည်။ ယခုနောက်ပိုင်းတွင်မူ စားသောက်ဆိုင်တွင် တစ်နှစ်ပြည့်မွေးနေ့စားပွဲ ပြင်ပေးခြင်းမျိုးလည်း ရှိပါသည်။
- မွေးနေ့ : မွေးဖွားသည့် နေ့ကို ဆိုလိုပြီး လူကြီးသူမဖြစ်ပါက ‘ဆိမ်းရှင်း(မွေးနေ့)’ ဟု ခေါ်ပါသည်။ ကိုရီးယားတွင် ရိုးရာဓလေ့အရ မွေးနေ့မနက်၌ ရေညှိဟင်းချို ချက်သောက်ကြပါသည်။ မိသားစု စီးပွားရေးအခြေအနေပေါ် မူတည်ပြီး အရသာရှိသော အစားအစာများ ပြင်ဆင်ကာ ဆွေမျိုးများနှင့် မိတ်ဆွေများကို ဖိတ်ကြပါသည်။ မွေးနေ့ ဖိတ်ကြားခံရသူများသည် မွေးနေ့(လူကြီးသူမမွေးနေ့)ရှင်အတွက် လိုအပ်သော ပစ္စည်းများကို လက်ဆောင်ပေးခြင်း၊ ငွေသားဖြင့် ပေး(ကန်တော့)ခြင်းများ လုပ်လေ့ရှိပါသည်။
- < ယနေ့ခေတ် တစ်နှစ်ပြည့် မွေးနေ့စားပွဲ >
(2)ထိမ်းမြားခြင်း(လက်ထပ်ခြင်း)
ရိုးရာဓလေ့ပုံစံနှင့် အနောက်တိုင်းပုံစံ မင်္ဂလာပွဲများ ရှိပြီး၊ ရိုးရာဓလေ့ပုံစံမင်္ဂလာပွဲမှာ ယနေ့ခေတ်တွင် မရှိသလောက် ရှားသွားပြီဖြစ်ပြီး၊ များသောအားဖြင့် အနောက်တိုင်းပုံစံဖြင့် ကျင်းပကြပါသည်။ အနောက်တိုင်းပုံစံ မင်္ဂလာပွဲများကို ဟိုတယ်၊ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်း၊ ဘုန်းကြီးကျောင်း စသည်တို့၌ ကျင်းပနိုင်ပါသည်။ သတို့သားသည် tuxedo မင်္ဂလာဝတ်စုံ၊ သတို့သမီးသည် ဂါဝန်ဝတ်ပြီး မင်္ဂလာပွဲ ကျင်းပကြပါသည်။ အနောက်တိုင်းပုံစံဖြင့် မင်္ဂလာပွဲ ကျင်းပကြသော်လည်း သတို့သားနှင့် သတို့သမီးမှ မိဘ၊ ဆွေမျိုးများအား တရားဝင် နှုတ်ဆက်ကန်တော့သည့်အခါ ရိုးရာဓလေ့ပုံစံမင်္ဂလာပွဲကဲ့သို့ ပြုလုပ်ခြင်းမျိုးလည်း ရှိပါသည်။ ထိုသို့ နှုတ်ဆက်ကန်တော့ခြင်းကို ‘နှစ်ဖက်လူကြီးမိဘများအား နှုတ်ဆက်ကန်တော့ခြင်း’ ဟု ခေါ်ပါသည်။
(3)အသက် 60နှင့် 70ပြည့် မွေးနေ့ပွဲ(သက်ရှည်ခြင်းကို ဂုဏ်ပြုသည့် ပွဲ)
- သက်60ပြည့် မွေးနေ့ပွဲ : အသက် 60(ကိုရီးယားအသက်ဖြင့် 61နှစ်)ပြည့် မွေးနေ့ဖြစ်ပါသည်။ လူ့သက်တမ်းတိုခဲ့သော အတိတ်ကာလတုန်းက သက်ရှည်ကျန်းမာခြင်းကို ဂုဏ်ပြုရန်အတွက် သားသမီးများမှ မိဘအတွက် စီစဉ်ကျင်းပပေးသောပွဲ ဖြစ်ပါသည်။ လူ့သက်တမ်းရှည်လာသော ယခုနောက်ပိုင်းတွင်မူ ရိုးရိုးရှင်းရှင်း ဂုဏ်ပြုခြင်းမျိုးနှင့် အစားထိုးလာကြပါသည်။ အတိတ်ကာလက ပွဲတော်သဘောမျိုး ကျင်းပခဲ့ကြသော်လည်း ယခုနောက်ပိုင်းတွင်မူ ခရီးပို့ပေးခြင်း သို့မဟုတ် ငွေသားအပါအဝင် လက်ဆောင်များကို စေတနာမေတ္တာအပြည့်ဖြင့် ပြင်ဆင်ပေးခြင်းမျိုးလည်း ရှိပါသည်။
- သက်70ပြည့် မွေးနေ့ပွဲ : အသက် 70(ကိုရီးယားအသက်ဖြင့် 71နှစ်) ပြည့် မွေးနေ့ကို ဆိုလိုပါသည်။ ရင်းနှီးသော သူများအား ဖိတ်ကြားပြီး နှစ်စဉ် ကြုံရသော မွေးနေ့များထက် ပိုမို ခမ်းနားကြီးကျယ်စွာ မွေးနေ့ပွဲကျင်းပပြီး လက်ဆောင်များလည်း ပေးကြပါသည်။
(4)အသုဘအခမ်းအနား
လူတစ်ယောက် ကွယ်လွန်သွားသည့်အခါ ကွယ်လွန်သူအပေါ် ထားရှိသော ယဉ်ကျေးမှုကို ဆိုလိုပါသည်။ ကွယ်လွန်သူ၏ မိသားစုများသည် အသုဘဝတ်စုံကို ဝတ်ပြီး၊ ကွယ်လွန်သူကိုမူ ဆူအွီး(ချည်ကြမ်းရိုးရာဝတ်စုံ) ဝတ်ပေးကြပါသည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် အသက်ကြီးရင့်သူများသည် ဆူအွီးကို သက်ရှိထင်ရှား ရှိစဉ်ကတည်းက ပြင်ဆင်ထားကြပါသည်။ အသုဘဝတ်စုံသည် မျိုးရိုးမိသားစု သို့မဟုတ် ဒေသအလိုက် ကွာခြားချက်ရှိပါသည်။ လျှော်သားဝတ်စုံကို ဝတ်ဆင်ခြင်းများလည်း ရှိပြီး၊ များသောအားဖြင့် အဖြူရောင်၊ အနက်ရောင် ဝတ်စုံကို ဝတ်လေ့ရှိကြပါသည်။ အသုဘသတင်းမေး လာရောက်ကြသော ဧည့်သည်များအနေဖြင့် အရောင် အရမ်းတောက်သော အဝတ်အစားများကို ရှောင်ပြီး အနက်ရောင် သို့မဟုတ် အဖြူရောင် အဝတ်အစားများကို ဝတ်ဆင်ခြင်းက ပိုမိုသင့်တော်ပါသည်။ အသုဘအခမ်းအနားသို့ လာသည့်အခါ ကွယ်လွန်သူ၏ မိသားစုမှ ပြင်ဆင်ထားသော နည်းလမ်းအတိုင်း ကန်တော့ခြင်းဖြင့် ဝမ်းနည်းမှုကို ဖော်ပြကြပါသည်။ မိမိ တတ်နိုင်သလောက် ‘အကူငွေ(ငွေသား)’လည်း ထည့်ဝင်ကြပါသည်။
- အသုဘသတင်းမေး လာခြင်း : ကွယ်လွန်သူ၏ မိသားစုများအား ဝမ်းနည်းမှုကို ဖော်ပြပြီး နှစ်သိမ့်မှုပေးခြင်း
(5)ကွယ်လွန်သူအတွက် နှစ်ပတ်လည်နေ့ ကန်တော့ခြင်း
ကွယ်လွန်သွားသော မိဘကို အမှတ်ရကန်တော့သော ဓလေ့သည် ကွယ်လွန်သောနေ့ သို့မဟုတ် မတိုင်ခင်နေ့ ည၌ ကျင်းပပြီး၊ ကျင်းပပုံ အမျိုးမျိုးရှိပါသည်။ ပါဝင်ကန်တော့သူများသည် အဝတ်အစားကို သေသေသပ်သပ် ဝတ်ပြီး သွားလေသူအား အမှတ်ရသော စိတ်ဖြင့် ကန်တော့ကြပါသည်။ အိမ်တွင်းရိုးရာယဉ်ကျေးမှုအရ မိမိတို့၏ ဘာသာရေး ဓလေ့ထုံးတမ်းအရ ကွာခြားချက်ချက်များ ရှိနိုင်ပါသည်။
- ဘိုးဘေးများအား နှစ်လည်ကန်တော့ခြင်း : ဘိုးဘေးများ ကွယ်လွန်ခဲ့သော ရက်ညဖက်၌ ကန်တော့ကြပြီး ပုံမှန်အားဖြင့် ဘိုးဘေး 2ဆက်အထိ ကန်တော့ပွဲ ကျင်းပကြပါသည်။
- ဘိုးဘေးများအား အမှတ်ရကန်တော့ခြင်း : ပွဲတော်ရက်များတွင် ဘိုးဘေးများအတွက် ကန်တော့ပွဲ ကျင်းပကြပြီး၊ နှစ်သစ်ကူး ကန်တော့ခြင်း၊ ချူဆော့(ကောက်သစ်စားပွဲ)ကန်တော့ခြင်းများ ရှိပါသည်။
- < ဘိုးဘေးများအား နှစ်လည်ကန်တော့ခြင်း >